Gąbki z osadów franu w Wietrzni i Kowali w Górach Świętokrzyskich

Abstract

Opisano po raz pierwszy w Polsce i określono wiek gąbek o szkielecie krzemionkowym z osadów franu w Kowali i Wietrzni w Górach Świętokrzyskich. W Kowali gąbki występują in situ, tworząc biostrornę na podobieństwo patch reef, zróżnicowaną pod względem systematycznym. W rafie tej obecni są przedstawiciele Lithistida, Lyssakida oraz najstarsi przedstawiciele rzędu Dictyida, natomiast w Wietrzni - przedstawiciele rzędu Haplosclerida. Ustanowiono nową podrodzinę nawiązującą ewolucyjnie do mezozoicznej Staurodermatidae Zittel oraz osiem nowych rodzajów w tym 14 nowych gatunków. Zauważono, że jedynie pięć rodzajów wśród występujących w Polsce było uprzednio opisanych z dewonu w Europie i w Ameryce Północnej. Przeanalizowano paleoekologiczne warunki w obrębie ekosystemów badanych gąbek. Key works: Gąbki o szkielecie krzemionkowym z franu południowej Polski. Pierwsze typowe Dictyida z górnego dewonu. Dewon w Polsce. Gąbki paleozoiczne.FRASNIAN SPONGES FROM WIETRZNIA AND KOWALA. GORY SWIĘTOKRZYSKIE MTS Sponges preserved in life position and building biostromal structure in Upper Frasnian lime-stones at Kowala and single sponges occurring in the Lower Frasnian at Wietrznia (Gory Swiętokrzyskie Mts) are described. At Kowala, the sponge biostrome has developed on diagenesed and abraded floor, displaying effects of diastrophism. In the biostrome, there were identified representatives of Eutaxicladina, Anomocladina and Doctyida, i.e. massive sponges with skeleton built of siliceous spicules. Among them, there were found sponges of the orda Lyssakida and Haplosclerida, with elastic skeleton built of spiculcs not permanently fixed. There were identified the family Paleostaurodermalinae and genera Malinowskiella, Ramulospongia, Polonoscyphia, Lobospongia, Paleostauronema, Porifella, Protremadictyon and Asociatella, and 15 new species.