Korelacja i rozwój sedymentacji górnego dewonu między Dębnikiem a Zawierciem

Abstract

Na podstawie wyników wcześniejszych badań stratygraficznych dokonano korelacji utworów górnodewońskich rejonu Dębnika oraz obszaru olkusko-zawierciańskiego. Rekonstrukcje facjalne i paleogeograficzne potwierdziły pogląd o ogólnym spłycaniu się zbiornika ku południowi. Analizowane sekwencje reprezentują dwa cykle sedymentacyjne rozwinięte w sposób typowy dla szelfów węglanowych. Dwa epizody transgresywne we wczesnym i późnym franie były stosunkowo raptowne i silne. Etapy regresywne charakteryzowały się stopniowym, choć przejściowo przyspieszanym, spłycaniem zbiornika i progradacją przybrzeżnej platformy węglanowej ku północy. Szczególnie silnie zaznaczyło się to w młodszym famenie w rozwoju kompleksu barierowego w okolicach Dębnika.CORRELATION AND SEDIMENTARY DEVELOPMENT OF THE UPPER DEVONIAN BETWEEN DĘBNIK AND ZAWIERCIE IN SOUTHERN POLAND Earlier stratigraphic analyses (M. Narkiewicz, 1978a; M. Narkiewicz, G. Racki, 1984) made it possible to correlate the Upper Devonian shelf carbonates across the transect perpendicular to the presumed southern margin of the epicontinental basin in southern Poland (Fig. 1). Only two Frasnian lithostratigraphic units correlate directly between the two analysed regions: the Nodular Limestone and the Calcirudites (Fig. 2). Other units have more a local extension reflecting lateral facies variability. Present study confirms the earlier hypothesis assuming a general shallowing of sedimentary environments to the south. Shoreward changes in litho·and biofacies may be explained in terms of a gradual increase in energy in progressively shallower environment, and parallel increase in oxygen content, i.c. change from anaerobic to aerobic conditions (according to the model by C. W. Byers, 1977). Vertical facies sequence consists of two major shallowing·upward cycles (Figs 3-4). They start with relatively rapid transgressions in the Lower asymmetricus Zone and the Lower (Upper?) gigas Zone, respectively. Regressive trends were developing in much lower rates and may have been can trolled by a gradual basin infilling under conditions of a relative stillstand of the sea Ievel. In both cycles, however, slow regressions were interrupted by the rapid regressive pulses in the Lower gigas Zone and in the (Middle?) crepida Zone, respectively. During regressions the attached carbonate platforms were prograding northwards over basinal marly facies (see M. Narkiewicz. G. Racki, 1985). In the Frasnian times the platform was probably represented by a coral·stromatoporoid biostromal complex, while in the Famennian a shoal-rimmed structure developed, with sandy bariers and stromatoporoid patch reefs protecting broad peritidal facies belt.